Wedle oczekiwań społecznych przyjście dziecka na świat powinno być najpiękniejszym momentem w życiu matki. Niestety w praktyce wiele kobiet po porodzie może doświadczać stanu wzmożonego smutku i obniżonego nastroju, co początkowo utrudnia cieszenie się rodzicielstwem. Stan ten jest na tyle powszechny, że zyskał swoje własne określenie „baby blues”. Na czym dokładnie polega, co ma na niego wpływ i jak można mu zaradzić? Dowiesz się z naszego artykułu.
Baby blues – co to takiego?
„Baby blues” to obniżenie nastroju, które dotykać może aż 80% kobiet po porodzie. Tzw. smutek poporodowy uznaje się za naturalny stan fizjologiczny, który stopniowo mija z czasem. W najgorszym momencie towarzyszy mu wzmożone odczuwanie negatywnych emocji, wyczerpanie i chwiejność emocjonalna.
Z czego wynika baby blues?
Istnieje wiele czynników, które mogą stwarzać ryzyko wystąpienia smutku poporodowego u kobiety. Kluczową rolę w tej kwestii odgrywają jednak hormony, w szczególności:
- kortykotropina – to hormon związany ze stresem, produkowany przed porodem i gwałtownie spadający po rozwiązaniu,
- estrogen i progesteron – żeńskie hormony płciowe mają wysokie stężenie w ciąży i drastycznie spadają po porodzie,
- kortyzol – jego poziom rośnie w trakcie akcji porodowej i stopniowo spada po porodzie,
- oksytocyna – tzw. hormon miłości przyczynia się m.in. do kształtowania prawidłowej więzi matki z dzieckiem, laktacji i obkurczania macicy po porodzie, dlatego jest wydzielany w większej ilości,
- prolaktyna – żeński hormon płciowy wzrasta po przyjściu dziecka na świat, korzystnie wpływa na laktację, ułatwiając karmienie piersią po porodzie,
- endorfiny – w ciągu pierwszej godziny po porodzie w mózgu kobiety występuje wysoki poziom endorfin (tzw. hormonów szczęścia), który z czasem maleje.
Zawirowania w gospodarce hormonalnej kobiety mają odczuwalny wpływ na samopoczucie. Poza hormonami do baby blues mogą dodatkowo predysponować:
- stres ciążowy i okołoporodowy, zwłaszcza jeśli występowały komplikacje okołoporodowe,
- połóg,
- laktacja i potencjalne trudności z nią związane,
- wiek (bardzo młody lub dojrzały),
- niewystarczające wsparcie otoczenia,
- poczucie presji społecznej,
- fizyczne i emocjonalne obciążenie,
- niska samoocena.
Warto mieć na uwadze, że baby blues mogą nasilać wszelkie zbędne źródła stresu.
Sprawdź artykuł: Jakie są najważniejsze składniki diety dla przyszłych mam, aby zwiększyć odporność?
Baby blues – ile trwa?
Kobiety, które doświadczają smutku poporodowego, często szukają informacji, jak długo trwa baby blues. Stan ten najczęściej ustępuje samoistnie po ok. 14 dniach od porodu. Zwykle w takim czasie poziom hormonów w organizmie kobiety ulega wyrównaniu. Warto mieć jednak na uwadze, że u niektórych kobiet objawy baby blues mogą utrzymywać się nieco dłużej, nawet do 4 tygodni.
Baby blues – objawy
Objawy baby blues po porodzie są dość charakterystyczne dla kobiety. Mogą być natomiast mniej widoczne dla jej otoczenia, szczególnie jeśli z różnych przyczyn mama nie mówi o swoim samopoczuciu. Mogą występować u niej m.in.:
- obniżenie i wahania nastroju,
- niepokój,
- przygnębienie,
- frustracja,
- brak energii i zmęczenie,
- problemy z koncentracją,
- brak radości z urodzenia dziecka,
- trudności z zasypianiem,
- poczucie zagubienia.
Objawy baby blues na ogół pojawiają się stopniowo, zwykle 2-5 dni po porodzie. U większości kobiet najgorsze samopoczucie występuje ok. 6 doby po porodzie. Niektóre kobiety mają gorsze momenty w ciągu dnia, a inne czują stały smutek. Najbliżsi powinni uważnie obserwować zachowanie mamy i reagować na potencjalne objawy baby blues. Mogą je sugerować skłonność do gwałtownych wybuchów płaczu, apatyczne zachowanie i gwałtowne zmiany w zachowaniu.
Baby blues – kiedy do lekarza?
Towarzyszące kobiecie emocje po porodzie to nie jej wina. Z tego powodu jeżeli przygnębienie nie mija przez dłuższy okres, warto udać się do lekarza. Specjalista fachowo oceni podłoże takiego samopoczucia.
Baby blues – jak sobie radzić?
Chociaż nie masz wpływu na to, czy wystąpi u Ciebie baby blues, możesz zadbać o swoje samopoczucie – już na etapie przygotowania się do przyjścia dziecka na świat. Wybierz odpowiedni szpital i położną, rozważ uczestnictwo w zajęciach szkoły rodzenia, stwórz plan porodu. Możesz czytać artykuły edukacyjne na temat opieki nad noworodkiem.
Sprawdź: Jak wygląda pierwsze karmienie piersią – przydatne rady dla przyszłej mamy.
Relacje z bliskimi
Po porodzie w dalszym ciągu dbaj o odpoczynek i czas dla siebie. Stopniowo oswajaj się z nowymi obowiązkami. Poproś o wsparcie swoich bliskich, w szczególności ojca dziecka, swoją mamę, przyjaciółkę i inne osoby, z którymi masz najlepsze relacje. Pomoc może dotyczyć zarówno zajmowania się maluszkiem, jak i wykonywania pozostałych obowiązków, takich jak sprzątanie, gotowanie czy zakupy. W tym czasie zadbaj o siebie, zrelaksuj się, np. idąc na spacer, oglądając serial albo czytając książkę.
Zdrowy styl życia
Pamiętaj, że na Twoje samopoczucie istotny wpływ ma sen, nawodnienie, odżywianie i aktywność fizyczna. Dbaj o zdrowe odżywianie i stosuj suplementację jeśli lekarz ją zalecił. Spędzaj czas na świeżym powietrzu. Bądź dla siebie wyrozumiała. Poród stanowi gigantyczny wysiłek dla organizmu, który potrzebuje regeneracji przez czas połogu, a nauka zajmowania się noworodkiem wymaga czasu.
Właściwe nastawienie psychiczne
W radzeniu sobie z baby blues pomóc może również odpowiednie myślenie: że to tylko stan przejściowy, wynikający w dużej mierze z burzy hormonów. Staraj się nie porównywać z innymi mamami. Szczególnie w mediach społecznościowych możesz spotykać się z zakłamanym, wyidealizowanym obrazem macierzyństwa, który nie sprzyja dobremu samopoczuciu psychicznemu.
Baby blues – porady dla osób z otoczenia kobiety
Dla świeżo upieczonej mamy z baby blues nieocenione wsparcie stanowią ciepłe słowa bliskich. Relacje oparte na empatii i zrozumieniu bardziej zachęcają do prowadzenia szczerej rozmowy o emocjach. Oparcie dają jednak także nawet proste gesty i słowa uznania, jak np. „Świetnie sobie radzisz”, „Jesteś dobrą mamą”. Analogicznie należy powstrzymać się od słów krytyki, na które kobieta może być szczególnie wrażliwa.
Czym jest baby blues i jak sobie z nim radzić? Podsumowanie
U większości kobiet po porodzie może wystąpić baby blues. To zaburzenie nastroju, które stanowi naturalny stan fizjologiczny. Zależnie od wielu czynników (indywidualnych i środowiskowych) może mieć różny stopień natężenia. W sprzyjającym otoczeniu baby blues mija samoistnie po ok. 2 tygodniach. Jeśli smutek poporodowy nie ustępuje, to może wymagać konsultacji lekarskiej.
Źródła:
- Jaeschke, R, Siwek, M, Dudek, D, „Poporodowe zaburzenia nastroju: update 2012”, Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 7.3, 2012.
- Fejfer-Szpytko, J, Włodarczyk, J, Trąbińska-Haduch, M, „Rozpoznanie sytuacji matek małych dzieci w temacie depresji poporodowej i zaburzeń nastroju”, Dziecko krzywdzone, Teoria, badania, praktyka, 15.3, 2016, 91-116.
- Dudek, D, Siwek, M, Zięba, A, Nowak, G, „Depresja poporodowa”, Przegląd Lekarski, 59.11, 2002.
