Połóg, często nazywany też „czwartym trymestrem ciąży”, to szczególny okres w życiu każdej młodej mamy – zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym. W ciągu kilku tygodni ciało kobiety stopniowo wraca do stanu sprzed ciąży, a ona sama przystosowuje się do nowej roli. Dowiedz się, czym jest i ile trwa połóg po porodzie oraz jakie są jego etapy!
Co to jest połóg?
Zgodnie z definicją połóg to okres od momentu urodzenia dziecka do ukończenia przez nie 6-8. tygodnia życia. Jest to czas intensywnej regeneracji organizmu kobiety, niezależnie od tego, czy poród odbył się siłami natury, czy w wyniku cięcia cesarskiego. W okresie połogu kobieta powinna szczególnie dbać o swoje zdrowie i samopoczucie, aby jej organizm mógł wrócić do homeostazy sprzed ciąży pod względem fizjologicznym, hormonalnym i psychicznym. Ważne jest, aby kobieta w okresie połogu była otoczona opieką ze strony rodziny i personelu medycznego, a w szczególności położonej i ginekologa.
Okres połogu – najważniejsze etapy
Okres połogu dzieli się na 3 kluczowe etapy, które następują po sobie bez względu na formę porodu:
- połóg bezpośredni – obejmuje pierwsze 24 godziny po porodzie i jest obarczony największym ryzykiem powikłań związanych z podanym znieczuleniem lub samym porodem. Gospodarka hormonalna kobiety jest mocno zaburzona, a ona sama wyczerpana po porodzie. W ciągu pierwszej doby dochodzi do szybkich zmian hormonalnych i anatomicznych w organizmie kobiety, dlatego ważne, aby kobieta pozostała w tym czasie pod opieką specjalistów;
- połóg wczesny – trwa przez pierwszy tydzień po porodzie i jest czasem, w którym ciało kobiety oswaja się z nową rzeczywistością. Najbardziej charakterystyczne dla tego etapu są odchody połogowe, które świadczą o rozpoczęciu procesu gojenia się macicy. Wczesny połóg to także okres adaptacyjny, w którym kobieta uczy się opieki nad dzieckiem, przez co może być bardziej zmęczona i osłabiona;
- połóg późny – trwa do 6-8 tygodnia po porodzie i jest czasem, w którym najbardziej dokuczliwe objawy połogu, takie jak obkurczanie macicy po porodzie i krwawienie w połogu, powoli ustępują. Kobieta zaczyna odczuwać, że ma więcej siły i coraz lepiej radzi sobie z opieką nad maluszkiem.
Ile trwa połóg po porodzie naturalnym?
Połóg po porodzie naturalnym jest zwykle krótszy niż w przypadku cięcia cesarskiego, co ma związek m.in. z rodzajem rany, która goi się po porodzie. U większości kobiet połóg po porodzie siłami natury kończy się po 4-6. tygodniach od porodu.
Ile trwa połóg po cesarskim cięciu?
Po cięciu cesarskim goi się rana brzucha, która dla wielu kobiet jest bardzo bolesna i powoduje spory dyskomfort. Z tego powodu objawy połogu po cięciu cesarskim trwają zwykle dłużej, od 6 do 8 tygodni. Sam połóg może jednak trwać nawet do roku, niosąc za sobą szereg dolegliwości, które wiążą się z regeneracją organizmu kobiety do stanu sprzed czasu ciąży. Czas trwania połogu po cięciu cesarskim zależy od stanu zdrowia kobiety, jej dbania o siebie i możliwości regeneracji organizmu. Zwykle po pierwszych 6. tygodniach kobietach może za zgodą lekarza wrócić do lekkiej aktywności fizycznej.
Okres połogu – objawy fizjologiczne
Pomimo różnic w czasie trwania połogu po porodzie naturalnym i cięciu cesarskim w obu przypadkach towarzyszą mu te same symptomy. Wśród głównych objawów połogu, które są zjawiskiem fizjologicznym i mogą pojawić się u każdej kobiety po porodzie, wymienia się:
- obkurczanie macicy po porodzie – tuż przed porodem macica waży około 1,5 kg, a pod koniec połogu zmniejsza swoje rozmiary i wagę do zaledwie 50 gramów. Macica obkurcza się głównie podczas karmienia piersią (działanie oksytocyny) i może powodować skurcze, niekiedy bardzo bolesne dla młodej mamy;
- krwawienie w połogu – macica po porodzie oczyszcza się z resztek śluzu i błon, które określane są mianem odchodów połogowych. Najbardziej obfite krwawienie obserwuje się na początku połogu (głównie w 1. dobie), a później przez około tydzień przypomina obfitą miesiączkę. Do 7. dnia po porodzie wydzielina może mieć krwistoczerwony kolor i mogą w niej występować skrzepy. Z czasem krwawienie przybiera kolor różowy, a następnie brązowy. Odchody połogowe ustępują najpóźniej w 6. tygodniu po porodzie;
- gojenie się ran poporodowych – ból krocza wynika z jego rozciągnięcia w wyniku porodu naturalnego, pęknięcia lub nacięcia. W ciągu pierwszych kilku dni po porodzie kobieta może odczuwać ból, drętwienie, pieczenie lub ciągnięcie w miejscu nacięcia. Może to także utrudniać poruszanie się, siadanie, a nawet wypróżnianie. W większości przypadków rana krocza goi się w ciągu pierwszych 2 tygodni po porodzie. Po cięciu cesarskim ważne jest, aby odpowiednio dbać o ranę brzucha. Szwy nierozpuszczalne są usuwane w 7-8. dobie połogu, a szwy rozpuszczalne zanikają w ciągu 3-6 miesięcy. Z czasem blizna staje się coraz mniej widoczna i bolesna;
- uczucie pełności w pochwie – kobiety po porodzie obserwują niekiedy nieprzyjemne uczucie „wypadania” narządu rodnego i uczucie rozchodzenia się szwów lub „luźniejszej pochwy”, które stopniowo zanika w kolejnych tygodniach połogu;
- trudności związane z karmieniem piersią – tuż po porodzie u kobiet uruchamia się laktacja, za którą odpowiadają hormony. Przebieg laktacji zależy m.in. od stymulacji piersi i tego, jak często dziecko jest przystawiane do piersi. Typowe jest również to, że w około 2-4. dobie po porodzie pojawia się nawał pokarmu (nadprodukcja mleka), w trakcie którego piersi są obrzmiałe, napięte i ciepłe.
Dowiedz się też, jak przygotować się do karmienia piersią.
Psychika kobiety w okresie połogu
Nagły spadek hormonów ciążowych, poród, wyczerpanie i zmęczenie po urodzeniu dziecka sprawiają, że w już 3-4. dobie po porodzie kobiety często zaczynają zmagać się znacznym obniżeniem nastroju, określanym jako „baby blues”. Stan ten objawia się przede wszystkim spadkiem energii, smutkiem, rozdrażnieniem, płaczliwością i przytłoczeniem opieką nad dzieckiem. Warto pamiętać, że to zjawisko całkowicie naturalne i wynika z gwałtownych zmian, które zachodzą w organizmie młodej mamy. Ważne jest zatem, aby w pierwszych tygodniach po porodzie kobieta mogła liczyć na wsparcie bliskich i ich pomoc w opiece nad dzieckiem.
Okres połogu – co może zaniepokoić młodą mamę?
U większości kobiet okres połogu przebiega bez większych komplikacji, jednak mimo wszystko warto pozostać czujnym, ponieważ istnieje ryzyko ich wystąpienia. Szczególną czujność u młodej mamy powinny zwrócić takie objawy jak:
- wysoka gorączka;
- nieprzyjemny zapach odchodów połogowych,
- ból piersi połączony z ich twardnieniem i wyczuwaniem guzków,
- wydzielina ropna w ranie i między szwami, nagłe zwiększenie intensywności krwawienia w połogu,
- duszność lub nagła opuchlizna kończyn.
W przypadku zaobserwowania objawów wymienionych powyżej kobieta powinna natychmiast skonsultować się z lekarzem lub udać się do najbliższego szpitala.
Sprawdź też: Które witaminy w ciąży są najistotniejsze dla przyszłej mamy?
Ile czasu trwa połóg? Podsumowanie
Połóg to okres obejmujący zazwyczaj od 6 do 8 tygodni po porodzie naturalnym i po cesarskim cięciu. W trakcie jego trwania kobieta może odczuwać szereg charakterystycznych objawów, takich jak skurcze macicy, krwawienie z pochwy, obrzęk piersi oraz zmęczenie. Wszystkie nietypowe objawy wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. Ważne jest też, aby świeżo upieczona mama mogła w tym czasie liczyć na wsparcie fizyczne i emocjonalne bliskich, a także była objęta opieką lekarza lub położnej.
Bibliografia:
- Bręborowicz G. H., Położnictwa i Ginekologia tom 1, Warszawa 2014, s. 419–432.
- Okrój, A., Czego nie wiem, tego się lękam. Wyobrażenia młodych kobiet na temat porodu i połogu, Miscellanea Anthropologica Et Sociologica, 19(2), 2018, s. 147–163.
- Suchowiak, S., Kłobus, M. and Plagens-Rotman, K., Poród W Warunkach Domowych – opieka Położnej Podczas porodu I W połogu, Pielęgniarstwo Polskie, 75(1), 2020, s. 64–71.
- Walowska J., Usprawnianie kobiet, w okresie połogu, po porodzie przez cesarskie cięcie, Wiedza w Praktyce, Rehabilitacja 2018; 1: s. 30-34.
- Kost A., Kozłowska-Rup D., Wspieralnik rodzicielski. Kompendium wiedzy o pierwszych trzech miesiącach życia z dzieckiem, Katowice 2020.
