Ciąża to dla wielu kobiet emocjonalna huśtawka, w której momenty radości i ekscytacji przeplatają się z chwilami lęku, niepewności oraz troski o zdrowie maluszka. Choć zazwyczaj pozytywne emocje górują nad tymi negatywnymi, każda przyszła mama może czasami odczuwać zmiany nastroju, które są naturalną reakcją na zmieniające się potrzeby organizmu. Skąd biorą się wahania nastroju w ciąży i jak sobie z nimi radzić?
Z czego wynikają zmiany nastroju w ciąży?
Obniżony nastrój w ciąży jest jednym z pierwszych objawów, które dostrzegają przyszłe mamy. Podobnie jak w przypadku cyklu miesiączkowego wynika ze zmian hormonalnych, które wpływają na emocje i samopoczucie. W ciąży proces ten jest jednak bardziej złożony, ponieważ wahania nastroju może potęgować też:
- strach przed ciążą;
- poczucie odpowiedzialności;
- niepokój o zdrowie i rozwój dziecka;
- poczucie osamotnienia w nowej sytuacji;
- brak akceptacji zmian wyglądu ciała.
Wahania nastroju w ciąży – 1. trymestr
Pierwsze tygodnie ciąży to czas intensywnych emocji. Często nawet u kobiet, które od dłuższego czasu planowały powiększenie rodziny, pojawiają się momenty pełne niepokoju i wątpliwości. W tym okresie organizm przyszłej mamy przechodzi największe zmiany hormonalne, które wpływają na jej samopoczucie.
- Za wahania nastroju w 1. trymestrze ciąży odpowiada przede wszystkim progesteron, określany niekiedy jako hormon ciążowy. Jego wzrost wpływa na rozluźnienie mięśni gładkich, w tym układu pokarmowego, co może powodować objawy, takie jak nudności czy zmiany w trawieniu. Dodatkowo progesteron działa uspokajająco na układ nerwowy, co może prowadzić do uczucia senności, zmęczenia oraz nadwrażliwości.
- Kolejnym ważnym hormonem jest estrogen, który odpowiada za przygotowanie organizmu kobiety do ciąży (m.in. wzrost ukrwienia macicy). Estrogen wpływa też na emocje, stymulując wydzielanie neurotransmiterów, takich jak serotonina. Nagły wzrost estrogenu może wywołać huśtawki emocjonalne, począwszy od euforii, aż po nagły spadek nastroju, w tym rozdrażnienie, smutek czy nieuzasadnione napady płaczu.
Zmiany hormonalne na początkowym etapie ciąży są całkowicie naturalne i wynikają z konieczności przystosowania organizmu do nowego stanu. Wiele kobiet zmaga się również z lękiem związanym z nową sytuacją, niepewnością dotyczącą przebiegu ciąży czy obawami o rolę matki. To wszystko może sprawić, że przyszła mama czuje się niekiedy przytłoczona.
Wahania nastroju w ciąży – 2. trymestr
Drugi trymestr jest często określany jako „okres miodowy” ciąży, ponieważ poziom hormonów powoli stabilizuje się, a wiele dolegliwości fizycznych, takich jak nudności czy zmęczenie, zaczyna ustępować. Równocześnie pojawiają się jednak nowe wyzwania – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne.
- W 2. trymestrze wciąż mogą występować fluktuacje w poziomie estrogenu, co wpływa na nastrój i emocje przyszłej mamy. Z tego powodu u niektórych kobiet może pojawić się nadmierna drażliwość, wahania nastroju czy poczucie niepokoju, zwłaszcza w kontekście zmian zachodzących w ciele i emocjonalnego przystosowania do roli matki.
- Zmieniające się ciało w ciąży również może wywołać lęk i obawy. Niektóre kobiety czują radość, spokój i ekscytację z powodu nadchodzącego macierzyństwa, jednak inne zmagają się z huśtawką nastrojów, poczuciem przytłoczenia czy obniżonym samopoczuciem spowodowanym zmianami w wyglądzie ciała i rosnącym brzuchem.
Wahania nastroju w ciąży – 3. trymestr
Ostatni trymestr to czas, kiedy wiele emocji łączy się z oczekiwaniem na poród. Kobieta może doświadczać rosnącego stresu związanego z nadchodzącym rozwiązaniem, lękiem o zdrowie dziecka oraz obawami dotyczącymi zmiany roli życiowej. Za złe samopoczucie odpowiada wówczas:
- zmęczenie fizyczne – wraz z rosnącym brzuchem zmienia się postawa ciała, co prowadzi do bólu pleców, ucisku na narządy wewnętrzne, problemów z oddychaniem i krążeniem. Dolegliwości te sprawiają, że przyszła mama czuje się zmęczona i zestresowana;
- zmiany hormonalne – w trzecim trymestrze poziom hormonów, takich jak progesteron i estrogen, może się zmieniać, co czasami prowadzi do uczucia lęku, smutku lub nadmiernego pobudzenia;
- zwiększony poziom stresu – zbliżający się poród wiąże się z naturalnymi obawami dotyczącymi zdrowia dziecka i przebiegu porodu. Przyszłe matki obawiają się odpowiedzialności, kwestii związanych z opieką nad noworodkiem, a także zmieniających się relacji w rodzinie;
- problemy ze snem – dyskomfort fizyczny, częste wizyty w toalecie i trudności w znalezieniu wygodnej pozycji do odpoczynku mogą zaburzać sen, co znacząco wpływa na samopoczucie;
- zmiany w ciele – rosnący brzuch wywiera nacisk na narządy wewnętrzne, co może prowadzić do uczucia duszności, zgagi i innych dolegliwości fizycznych, które pogarszają komfort życia codziennego przyszłej mamy.
Sprawdź, jaką rolę odgrywa sen w ciąży.
Emocje w ciąży – jak sobie z nimi radzić?
Wahania nastroju, lęki i stres w ciąży są zupełnie naturalne, ale mogą stanowić wyzwanie, zwłaszcza jeśli nie potrafimy sobie z nimi radzić. Ważne jest, aby w tym wyjątkowym okresie zadbać o swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne, w czym pomóc może m.in.:
- wsparcie partnera i bliskich – otoczenie, które rozumie i akceptuje zmienność nastrojów, pozwala przyszłej mamie poczuć się bezpiecznie, a także zapewnia jej wsparcie i zrozumienie;
- dbanie o siebie – codzienne obowiązki i stres mogą sprawić, że zaczynamy zaniedbywać własne samopoczucie, co tylko potęguje napięcie. W trudnych momentach warto sięgać po sprawdzone metody, jak np. relaks w wannie, spotkania z przyjaciółmi, ulubione rozrywki czy aktywność fizyczna (pod warunkiem że nie ma przeciwwskazań ze strony lekarza);
- okazywanie emocji – ważne jest, by nie tłumić swoich uczuć i otwarcie o nich mówić. Rozmowa z partnerem, rodziną czy przyjaciółmi pozwala zrozumieć swoje potrzeby i wyrazić to, co leży na sercu;
- szukanie pomocy u specjalisty – jeśli emocje stają się zbyt przytłaczające i wpływają na codzienne funkcjonowanie, warto rozważyć wsparcie terapeuty. Specjalista może pomóc przepracować trudne emocje i nauczyć się radzić sobie z lękami i stresem.
Humory w ciąży – jak poprawić sobie nastrój? Sprawdzone sposoby
Oprócz wsparcia emocjonalnego i otwartej rozmowy o uczuciach istnieją konkretne techniki i metody, które naturalnie wpływają na biochemię mózgu i pomagają ustabilizować nastrój w ciąży. Zastosowanie sprawdzonych sposobów poprawy samopoczucia może znacząco zmniejszyć intensywność wahań emocjonalnych i pomóc w codziennym funkcjonowaniu.
Sprawdzone techniki poprawy nastroju w ciąży
- Techniki relaksacyjne i oddechowe – głębokie oddychanie przeponą, medytacja mindfulness, wizualizacje czy progressive muscle relaxation pomagają uspokoić umysł, obniżyć poziom kortyzolu i zredukować napięcie emocjonalne.
- Kontakt z naturą i światłem słonecznym – regularne przebywanie na świeżym powietrzu, szczególnie w godzinach porannych, wspiera produkcję serotoniny i witaminy D, które pozytywnie wpływają na nastrój i samopoczucie.
- Zdrowa dieta bogata w składniki odżywcze – produkty bogate w tryptofan (orzechy, banany, produkty pełnoziarniste), kwasy omega-3 (łosoś, siemię lniane), magnez i witaminy z grupy B wspierają prawidłową pracę układu nerwowego i stabilizują nastrój.
- Odpowiednia ilość snu i regularny rytm dnia – staranie się o regularne pory zasypiania, krótkie drzemki w ciągu dnia (jeśli są potrzebne) oraz stworzenie komfortowych warunków do wypoczynku pomaga w regeneracji organizmu i równowadze emocjonalnej.
- Udział w zajęciach dla przyszłych mam – szkoła rodzenia, grupy wsparcia czy zajęcia jogi prenatalnej pozwalają nawiązać kontakt z innymi kobietami w ciąży, wymienić się doświadczeniami i poczuć, że nie jest się samą ze swoimi emocjami.
- Muzykoterapia i dźwięki natury – słuchanie uspokajającej muzyki, dźwięków deszczu, fal morskich czy śpiewu ptaków może obniżyć poziom stresu i poprawić samopoczucie psychiczne.
- Kreatywne formy wyrazu – rysowanie, malowanie, robótki ręczne czy inne działania artystyczne pozwalają na wyrażenie emocji w bezpieczny sposób i działają relaksująco na układ nerwowy.
Zobacz też, jak działa stres w ciąży.
Zmiany nastroju w ciąży – podsumowanie
Wahania nastroju w ciąży to naturalna reakcja organizmu na zmiany hormonalne, emocjonalne i fizyczne. Choć są powszechne i zwykle przejściowe, każda mama może przeżywać je inaczej. W trudniejszych chwilach warto zadbać o siebie i sięgnąć po wsparcie bliskich. Jeśli złe samopoczucie nie mija przez dłuższy czas i zaczyna utrudniać codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się ze specjalistą. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia mogą pomóc odzyskać równowagę, a także poprawić jakość życia w tym wyjątkowym okresie.
Bibliografia
- Brodowska E., Bąk-Sosnowska M., Wpływ ciąży na zdrowie i samopoczucie psychiczne kobiet, Zakład Psychologii, Katedra Nauk Społecznych i Humanistycznych, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Polska, s. 15-21.
- Koss J., Rudnik A., Bidzan M., Doświadczenie stresu a uzyskane wsparcie społeczne przez kobiety w ciąży wysokiego ryzyka. Doniesienie wstępne, Family Forum 2014; 4: 183–201.
- Maternal Mental Health, WHO, https://www.who.int/teams/mental-health-and-substance-use/promotion-prevention/maternal-mental-health, [dostęp online: 18.09.2025].
- Rymaszewska J., Dolna M., Gryboś M., Kiejna A. Zaburzenia psychiczne okołoporodowe – epidemiologia, etiologia, klasyfikacja, leczenie. Gin. Pol. 2005; 76(4): 322–330.
- Wojaczek M., Kształtowanie się zmian i percepcja poczętego dziecka w poszczególnych etapach ciąży, Piel. Zdr. Publ. 2012; 2(1): 73–77.
