Narodziny dziecka to prawdziwa rewolucja w życiu całej rodziny, a zarazem czas niosący za sobą szereg zmian i wyzwań dla świeżo upieczonej mamy. W pierwszych dniach po porodzie każda kobieta doświadcza wielu nowych emocji i doznań oraz licznych dolegliwości charakterystycznych dla okresu połogu. Jak wyglądają pierwsze dni po porodzie w szpitalu i domu, a także jak przygotować się na mleczną przygodę i karmienie maluszka?
Jak wyglądają pierwsze chwile po urodzeniu dziecka?
Poród to złożony proces, który składa się z następujących po sobie etapów mających na celu wydanie na świat potomstwa. Ostatnią, trzecią fazą porodu, tuż po urodzeniu dziecka i przecięciu pępowiny, jest poród łożyska, który trwa zwykle do 30 minut. Chociaż czas ten niejednokrotnie wiąże się z doskwierającym bólem i zmęczeniem, to równocześnie kobieta czuje wtedy ogromne poczucie spełnienia. W końcu to moment, w którym po 9 miesiącach długiego wyczekiwania możesz przytulić swoje maleństwo do piersi.
W ciągu pierwszych dwóch godzin po porodzie siłami natury kobieta znajduje się pod ścisłą obserwacją położnej, która kontroluje poziom krwawienia z dróg rodnych, a także ogólny stan zdrowia młodej mamy. Położna sprawdza także, czy nie doszło do uszkodzeń pochwy i szyjki macicy, a w przypadku nacięcia krocza – zszywa je w znieczuleniu miejscowym. W tym czasie maluszek spędza czas na brzuchu mamy i próbuje przystawić się do piersi, rozpoczynając tym samym pierwsze karmienie.
Mama po porodzie – co się dzieje z organizmem kobiety?
Narodziny dziecka rozpoczynają okres połogu, który trwa około 6 tygodni po porodzie siłami natury i do 12 tygodni po cięciu cesarskim. Jest to czas, w którym ciało wraca do stanu sprzed ciąży, a zmiany, które zaszły w organizmie w trakcie 9 miesięcy, powoli się wycofują. Już w pierwszych dniach po porodzie macica, która pod koniec ciąży ważyła około 1 kg, obkurcza się i wraca do początkowej wagi.
Zmianom tym towarzyszy tzw. burza hormonów, która wynika m.in. z wydzielania dużej ilości oksytocyny. Hormon wpływa na otwieranie kanalików mlecznych w piersiach, dzięki czemu maluszek może otrzymać pierwszy posiłek, a młodą mamę zalewa fala czułości i miłości. Co więcej, tuż po urodzeniu dziecka w organizmie kobiety wzrasta poziom endorfin, które powodują uczucie euforii i niwelują odczuwanie bólu. Cały czas utrzymuje się też podwyższony poziom adrenaliny, która mobilizowała organizm w trakcie akcji porodowej. To dzięki niemu mama ma siłę, aby po kilku godzinach wstać i opiekować się dzieckiem.
Pierwsze dni po porodzie a samopoczucie i kondycja młodej mamy
W ciągu pierwszych dni po porodzie w szpitalu w organizmie młodej mamy dochodzi do wielu zmian hormonalnych. Prowadzą one do takich objawów jak:
- skurcze macicy wynikające z jej obkurczania się, które przestają być wyczuwalne po kilku dniach od porodu;
- wzrost stężenia prolaktyny i oksytocyny, a także spadek estrogenów i progesteronu;
- spadek objętości krwi;
- zwiększona częstotliwość oddawania moczu;
- powiększenie piersi i produkcja mleka;
- huśtawka nastrojów, spadek samopoczucia;
- trudności z siadaniem i zmianą pozycji, co jest związane z obrzękiem krocza oraz ścianek pochwy;
- przekrwienie w okolicy oczu i wybroczyny na spojówkach, które pojawiają się w wyniku silnego parcia podczas porodu.
Pierwsze dni po porodzie a krwawienie z dróg rodnych
Tuż po porodzie pojawia się nasilone krwawienie z dróg rodnych, czyli tzw. odchody, które zawierają resztki zmienionej w ciąży błony śluzowej macicy, krew z jamy macicy oraz treść śluzową i surowiczą. Występowanie krwawienia w pierwszych dniach po porodzie to zjawisko naturalne wynikające z procesu gojenia się ran macicy powstałych w trakcie ciąży oraz w czasie porodu. Początkowo odchody są krwistoczerwone, jednak z czasem zmieniają kolor na brunatno-czerwony, brunatno-żółty oraz surowiczy.
Higiena intymna w pierwszych dniach po porodzie w szpitalu
Niezależnie od tego, czy poród odbył się przez cesarskie cięcie, czy drogami natury, niezwykle ważną kwestią jest higiena intymna w pierwszych dniach po porodzie. W tym czasie zaleca się:
- korzystanie z bawełnianej bielizny, czyli tzw. majtek poporodowych;
- częste zmienianie poporodowych wkładów chłonnych;
- regularne wietrzenie miejsc intymnych;
- podmywanie krocza letnią wodą i łagodnymi preparatami o działaniu przeciwzapalnym.
Jeżeli mama ma siłę, aby samodzielnie pójść do łazienki, pierwszy prysznic po porodzie może wziąć w ciągu kilku godzin od przyjścia maluszka na świat. Należy pamiętać, aby woda nie była zbyt gorąca, a jej strumień nie miał dużej mocy. W okresie krwawienia poporodowego trzeba unikać kąpieli w wannie, ponieważ długie przebywanie w ciepłej wodzie może rozkurczać naczynia krwionośne i macicę, co zwiększa ryzyko wystąpienia krwotoku.
Jak wgląda pierwsza doba z noworodkiem?
To, czego najbardziej potrzebuje noworodek w pierwszych chwilach swojego życia, to troskliwa opieka, a także delikatne obchodzenie się z nim podczas przewijania, przebierania, karmienia i noszenia. Już od pierwszych chwil życia maluszka należy karmić na żądanie. Ze względu na nierozwiniętą jeszcze technikę ssania noworodek sam decyduje o tym, ile czasu potrzebuje, aby zaspokoić głód. Uważa się, że zdrowy noworodek najada się w ciągu 10-15 minut, jednak nie jest to regułą i zależy od indywidualnych potrzeb dziecka. Dowiedz się też, jak przygotować się do karmienia piersią.
W ciągu pierwszej doby noworodek powinien też wydalić pierwszy stolec, tzw. smółkę, która zawiera połknięte cząsteczki zawarte w wodach płodowych. Warto pamiętać o tym, że początkowo noworodek może robić kupki nawet po każdym karmieniu i jest to całkowicie naturalne. Pierwsza doba to także czas na zaszczepienie noworodka, czyli wykonanie szczepienia ochronnego przeciw gruźlicy (BCG) i przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW-B). W drugiej dobie prowadzone są też badania przesiewowe, które pozwalają na wykrycie u dziecka wielu chorób wrodzonych.
Jak przetrwać połóg, czyli pierwsze dni po porodzie w domu
Wyjście ze szpitala to z jednej strony duża ulga dla kobiety, która będzie mogła odpoczywać w domowym otoczeniu, a zarazem spora dawka stresu i niepokoju, który niosą za sobą pierwsze dni niemowlaka w domu. Co warto przygotować, aby łatwiej przeżyć okres połogu? To m.in.:
- wkłady chłonne i podkłady na łóżko, które ochronią materac przed zakrwawieniem;
- bawełniane majtki z siateczki, które pozwolą skórze okolic intymnych swobodnie oddychać;
- stanik do karmienia i wkładki laktacyjne, które zapobiegają przeciekaniu pokarmu;
- wygodna koszula nocna, która ułatwi karmienie w pierwszych dniach po porodzie;
- delikatny preparat do przemywania krocza;
- odpowiednie miejsce do przewijania maluszka, z dostępem do pieluszek i akcesoriów pielęgnacyjnych.
Co jeść w pierwszych dniach po porodzie?
Duże znaczenie dla prawidłowego przebiegu okresu połogu ma zdrowa, zbilansowana dieta po porodzie, która składa się z 5 posiłków dziennie. Jest to szczególnie ważne z uwagi na fakt, że to, co spożywa mama, ma wpływ na jakość jej pokarmu. W jadłospisie młodej mamy powinny znaleźć się zatem:
- pełnoziarniste produkty zbożowe, takie jak pieczywo pełnoziarniste, kasze, brązowy ryż i płatki owsiane, które są cennym źródłem błonnika pokarmowego;
- chude mięso, wędliny i jaja, które są źródłem pełnowartościowego białka;
- ryby morskie dostarczające nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3;
- świeże owoce i warzywa.
W pierwszych dniach po porodzie należy natomiast unikać produktów ciężkostrawnych i wzdymających, które mogłyby spowodować dyskomfort u kobiety. Istotne jest też, aby kobieta karmiąca piersią każdego dnia wypijała około 2,5 litra płynów, w tym m.in. niegazowanej wody mineralnej, domowych kompotów, herbat ziołowych i soków owocowo-warzywnych. Sprawdź też, które witaminy w ciąży są najistotniejsze dla przyszłej mamy.
Pierwsze dni po porodzie – podsumowanie
Pierwsze dni po narodzinach dziecka, choć na pozór mogą wydawać się czasem trudnym i pełnym wyzwań, są też okresem przepełnionym radością i miłością. Ważne, aby kobieta zadbała w tych dniach o swoje samopoczucie, a także mogła korzystać ze wsparcia bliskich osób, które pomogą jej w oswojeniu się z nową rolą mamy. W końcu pierwsze dni po porodzie są początkiem wspaniałej podróży, która pełna będzie cudownych chwil oraz wzruszeń.
Bibliografia:
- Falenta B., 1200 Mam, Mamy dla Mamy, tom 2 – Macierzyństwo, Wydawnictwo Mamy dla Mamy Warszawa 2020.
- Działowska M., Multan A., Zdrowy maluszek, Helion S. A. Gliwice.
- Mirzyńska L., Pierwsza pomoc w nauce macierzyństwa, Wydawnictwo eSPe, Kraków 2019.
- Baranowska B., Doroszewska A., Szynkiewicz P., Naukowe podstawy standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, Wydawnictwo Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej, Warszawa 2020.
- Sztajerowska J., Szafarowska M., Pielęgnacja krocza po porodzie, Ginekologia po Dyplomie, 2018, 03.
- Kawalec W., Grendy R., Kulusa M., Pediatria I, Warszawa 2018.
